معرفی کتاب

کتاب باستان شناسی قوم ثمود از اولین و مهمترین آثار مستند در معرفی قوم ثمود است.

این اثر نوشته وان دن براندن و ترجمه محمد حسین مرعشی و کاری از نشر نگاه معاصر است. علاوه بر اشاراتی از قرآن درباره قوم ثمود، ابهام در تاریخ قوم ثمود، برخی از پژوهشگران دقیق و کنجکاو مغرب زمین را از آغاز سده نوزدهم به خود مشغول داشته است. 

این مطالعه در سال 1810 و با سفر دکتر سیتزن به شبه جزیره عربستان آغاز گردید. در نهایت با بدست آمدن 4000 متن باستانی از سنگ نبشته های یافت شده، وان دن براندن در نیمه دوم سده بیستم، پس از بررسی و تفسیرهای مستمر و طولانی حاصل کار خود را تحت عنوان این کتاب منتشر ساخت.

گرچه این اثر همه ابهام را برآورده نمی کند اما توانسته آغاز و پایان تاریخ قوم ثمود را آشکار نماید. او و سایر همکارانش اطلاعات موجود در سنگ نگاشته ها را چنان با ظرافت گردآوری کردند که گویی یگ تک پژوهی مردم شناسانه از این قوم است: خاستگاه ثمود، آغاز مهاجرت آنان، پراکندگی قوم ها، محل سکونت، حرفه ها، جنگ ها، روابط اجتماعی، وسایل جنگی، زبان، دین، مراسم دینی، معابد، خدایان و... همه مورد کنکاش دقیق این دانشمندان قرار گرفته است.

گرچه شناخت ما از قوم ثمود به طور عمده از قرآن و برخی تفاسیر است، با این حال این اثر می تواند با ارایه شواهد مستند تاریخی بیش از پیش ثمودیان را بر ما آشکار و  روحیه و انگیزه پژوهش و پرسشگری را در ما بیدار کند.

در بخشی از این کتاب ارزشمند آمده است:

مورخان قدیمی عرب برای نگاشتن تاریخ نیاکان پیش از اسلام خود، داده های اندکی در اختیار داشته اند. با وجود این شبه جزیره عربستان از 8 سده پیش از میلاد، دارای یکی از درخشان ترین تمدن های پویایی بوده که مشرق زمین طی روزگاران به خود دیده است. براستی در سراسر شبه جزیره صخره ها پوشیده از نوشته هاست. زمین پر از سنگ های نگاشته شده است. اسناد و مدارک بایگانی شده بسیاری وجود دارد که نشان دهنده حرکات، ایما و اشارات نیاکان و نژادهای گمشده اند، اما مورخان قادر به استفاده از آنها نیستند. شن های صحرا، شهرهای بسیاری را در خود فرو برده و پوشانده است. با چند ضربه کلنگ می توان عظمت یک نژاد را اشکار ساخت، اما در این سرزمین هنوز کلنگی فرو نیامده است. 

نام ثمور بر گرفته از نام یکی از اقوامی است که در آن منطقه ساکن بوده اند. قوم ثمود از 8 سده  پیش از میلاد تا سده دوم میلادی بخش های گسترده ای از شمال عربستان را تا مرز سوریه تا مرز سبا را در اختیار داشته اند. بر اساس برخی اسناد اسلامی قوم ثمود یک سده قبل از میلاد پیامبر اسلام ص از میان رفته اند.